Plan Wschód 1939 rok - podstawowe założenia i szanse realizacji

Polska była od samego początku swojej państwowości w 1918 zagrożona inwazja Sowietów. Władze tego kraju bardzo wcześnie zaczęły negować granice pokoju ryskiego z 1921r, czyli granice które same tak niedawno uznały i zaakceptowały. Na początku lat 20tych Sowieci organizowali bandy terrorystyczne atakujące nagminnie przygraniczne ośrodki w Polsce. W wyniku tego władze polskie utworzyły tzw. Korpus Ochrony Pogranicza (KOP) , formacje której zadaniem była pacyfikacja granicy wschodniej i zaprowadzenie porządku i stabilności władzy na wschodnich rubieżach Polski. W końcu lat 30tych Sowieci rozpoczęli na ogromną skalę rozbudowę swoich ofensywnych sił zbrojnych, zgodnie z doktryna i swoimi celami politycznymi. Rozwijano szczególnie wojska pancerne, desantowe, artylerię i lotnictwo. W tej sytuacji polskie władze wojskowe kładły duży nacisk na przygotowania obronne wobec spodziewanej inwazji Sowietów. Polski plan obronny Wschód był wielokrotnie przepracowywany i przećwiczony w terenie.

Główne założenia i cele planu

Głównym założeniem polskiego planu Wschód była ruchoma obrona oraz jak najdłuższe rozdzielenie Sowieckich armii na północ i na południe od bagien Polesia. Rejon ten, od setek lat będący naturalna i trudną do pokonania bariera, stwarzał przeszkodę obronną która odpowiednio ufortyfikowana i obsadzona wojskiem byłaby bardzo trudna i kosztowna do sforsowania przez agresora. Pierwszorzutowe siły polskie skoncentrowane na północ oraz na południe od Polesia miały działaniami osłonowymi wyczerpać przeciwnika a siły główne WP, zgromadzone w rejonie Brześcia nad Bugiem, miałyby za zadanie dokonać zwrotu zaczepnego na siły sowieckie . Zamierzano bić armie bolszewickie częściami wykorzystując lokalną przewagę i poprzez aktywne działania osłabiać impet agresora zadając mu jak największe straty. W tym celu Polski Sztab Generalny zamierzał rozwinąć pięć armii pierwszego rzutu i jedna armie rezerwowa. Oto składy tych związków operacyjnych, licząc z północy na południe:

1) Armia Wilno: 1DPLeg, 19DP, 29DP, Wileńska BK, Suwalska BK, KOP, obozy warowne Wilno i Grodno. Lotnictwo: 5 Lidzki Pułk Lotniczy (Plot)

2) Armia Baranowicze: 9DP, 20DP, 18DP, 28DP, Nowogródzka BK, Podlaska BK, KOP. Lotnictwo: 4 toruński Plot.

3) Armia Polesie: 8DP, 27DP, 30DP, Mazowiecka BK, Flotylla Pińska, oddziały forteczne, KOP. Lotnictwo: 3 poznański Plot.

4) Armia Wołyń: 2DPLeg, 3DPLeg, 13DP, Wołyńska BK, KOP Lotnictwo: 2 krakowski Plot.

5) Armia Podole: 5DP,11DP, 12DP, 22DPG, 24DP, Podolska BK, Kresowa BK, KOP Lotnictwo: 6 lwowski Plot.

6) Odwody Naczelnego Wodza w skladzie czterech nastepujacych grupy odwodow :
Jednostki 4DOK: 7DP,10DP, 26DP
Jednostki 5DOK: 6DP, 21DPG, 23DP, Krakowska BK
Jednostki 7 DOK: 14DP,17DP, 25DP, Wielkopolska BK
Jednostki 8DOK: 4DP,15DP,16DP, Pomorska BK
do tego 10BKZmot, 1WBPMot. Lotnictwo: 1 warszawski Plot

7) Jednostki osłonowe na granicy zachodniej: Rezerwowe DP, brygady ON.

Szanse realizacji planu

Można z wielka doza prawdopodobieństwa stwierdzić ze w warunkach polskich plan ten był dobrym gdyż dawał REALNE SZANSE powodzenia obrony poprzez osłabienie przeciwnika przy zachowaniu jak największej części własnego terytorium. Wykorzystywano tutaj do maksimum naturalny podział terenu walki na dwa kierunki strategiczne na północ i południe od Prypeci. Wykorzystano także element ruchu i koncentracje silnych odwodów. Odwody te można było używać częściami tworząc samodzielne Grupy Operacyjne lub całością, jeśli dowództwo polskie zdecydowało by się na walną bitwę. Trzeba przy tym stwierdzić ze tereny wschodnie dawały o wiele lepsze możliwości obronne strony polskiej niż granica z Niemcami. Większość polskiego przemysłu ulokowana była na zachód od Bugu, tam także znajdowały się największe rezerwy ludzkie i skupiska miejskie. W dodatku kadra WP przez wiele lat ćwiczyła warianty tego planu i była lepiej przygotowana niż to miało miejsce w wypadku planu Zachód. Realne szanse powodzenia planu Wschód zależało także od kilku ważnych czynników:

1) Powodzenia mobilizacji i szybkiej koncentracji sil głównych WP. Tutaj dywizje osłonowe były na miejscu, podobnie KOP i Kawaleria tak więc koncentracja i mobilizacja WP powinna przebiegać o wiele sprawniej niż to miało miejsce w wojnie z Niemcami w wrześniu 1939r.

2) Sił sowieckich zaangażowanych na froncie przeciwko Polsce. W końcu lat 30tych Armia Czerwona dysponowała siłami około 100 DP, 32DKaw, kilkunastoma Brygadami Pancernymi, 5 Dywizjami Pancernymi(odpowiedniki) oraz 5 Korpusami Desantowymi. Liczba czołgów i artylerii rosła w miarę rozwoju i rozbudowy sowieckiego przemysłu zbrojeniowego. Dowództwo polskie liczyło się z trzykrotną przewagą liczbową agresora i wielokrotną w broni pancernej, artylerii i lotnictwie. Sowieci posiadali także i rozwijali broń chemiczna w postaci gazów bojowych. Dlatego po polskiej stronie słusznie uważano że jedynie manewr i lepsza koordynacja działań w połączeniu z lepszym wyszkoleniem wojsk własnych pozwoli częściowo zniwelować przewagę agresora.

3) Postawy Niemiec, Litwy i Czechosłowacji w razie konfliktu Sowiecko - Polskiego. Do chwili dojścia Hitlera do władzy w Niemczech w 1933r armia niemiecka była zbyt słaba żeby zaryzykować konflikt z Polską. Potem zaś gdy zagrożenie z OBU stron było całkiem realne można przypuszczać że walcząca z Sowietami Polska otrzymałaby cios w plecy ze strony Niemiec, raczej na pewno okupowaliby oni ziemie utracone w wyniku Traktatu Wersalskiego. Z drugiej jednak strony w niemieckim interesie nie była całkowita likwidacja państwowości polskiej a raczej uzależnienie i zwasalizowanie Polski. Okrojona terytorialnie na zachodzie Polska była bardzo na rękę Niemcom jako naturalna bariera przed Sowietami.

4) Pomoc sojusznika Rumuńskiego. Polska miała sojusz z Rumunia i w razie zaatakowania któregoś z tych państw przez Sowiety druga strona zobowiązana była przyjść wojskowa pomocą napadniętemu krajowi. Polacy i Rumuni mieli opracowane wspólne plany i procedury współdziałania.

Reasumując można stwierdzić ze zaatakowana przez Sowiety Polska broniłaby się dłużej i skuteczniej niż miało to miejsce w konflikcie Polski z Niemcami. Całkiem realne było wiec powodzenie operacji obronnej armii polskiej lub połączonych armii Polski i Rumunii wspartych przez pomoc materiałowa z Francji i Wielkiej. Brytanii. Decydujące znaczenie miałoby ewentualne przyłączenie się do wojny po stronie Sowietów lub Polski Niemiec, Litwy lub Czechosłowacji.
G

Wstęp.

Chciałbym poruszyć na tym forum, temat tyczący Rosyjskiego Garnizonu Częstochowskiego, tj. rodzaju wojska jaki przezeń się przewinął, funkcji, oporządzenia jak i tego co pozostało po minionym czasie, tj. dawnych koszar 2. Brygady Strzelców, Brygady Granicznej, Pułku Mitawskiego huzarów/dragonów, odwachów itp.

Przy okazji chciałbym zwrócił uwagę piszącym. Tytularnie wszystkie pułki gwardyjskie, piechoty, kawalerii, artylerii, Imperium Rosyjskiego, były CESARSKIMI. To że używano również określenia CARSKI związane jest raczej z zaszłościami językowymi, mową potoczną itp.
Natomiast w każdym poważnym opracowaniu historycznym tyczącym dziejów Rosji, od czasów Piotra Wielkiego, który to w 1721 roku przyjął oficjalnie tytuł CESARZA, znajdziemy albo stosowane wymiennie określenie, cesarz/car bądź samo cesarz lub ewentualnie imperator, każdy autor winien we wstępie wyjaśnić jakim określeniem będzie się posługiwał.
Literatura jaką wykorzystałem do opracowania jest dość obszerna. Przedstawię ją nieco później tzn. muszę ją zwyczajnie przygotować i uporządkować.

Kolejno, temat nawiązuje do opisu grobów Cesarskich oficerów pochowanych na Częstochowskich cmentarzach, Kule, Rocha i Ewangelickim.
1) http://www.gis.manewry.vdl.pl/viewtopic.php?t=1955


W II połowie XIX wieku, Częstochowa była dużym miastem garnizonowym tzw. II kategorii tj. w zależności od wysokości podatku dymowego uiszczanego przez mieszkańców, wszystkie ośrodki miejskie Królestwa Polskiego podzielono na cztery kategorie.
Do kategorii I, zaliczała się początkowo tylko Warszawa, a od 1907 włączono również miasto Łódź.
Do II poza Częstochową zaliczały się m.in.: Chełm, Kalisz, Kielce, Kutno, Lublin, Łomża, Międzyrzec Podlaski, Mława, Pabianice, Piotrków, Płock, Pułtusk, Radom, Siedlce, Skierniewice, Tomaszów Mazowiecki, Włocławek czy Zegrze,
III m.in. Będzin, Ciechanów, Grójec, Łowicz czy Ostrołęka,
IV m.in. Brześć Kujawski, Nasielsk, Warka.
Natomiast do V kategorii, zaliczono wszelkie wsie i osady, które nie były wymienione w poprzednich kategoriach.

Upadek powstania listopadowego przyczynił się m.in. do tego że na ziemie Kongresówki wkroczyły na stałe wojska Rosyjskie.

W II połowie XIX wieku, w latach 1863-1874 r., minister wojny gen. Dymitr Milutin wprowadził szereg zmian organizacyjnych czy kwaterunkowych w armii (przed nim Armia Rosyjska nie znała pojęcia koszary, w klasycznym tego słowa znaczeniu).
Jedną z pierwszych zmian przeprowadzonych w tym czasie był podział Imperium Rosyjskiego na jednostki administracyjne tj. okręgi wojskowe. Rozróżniano wśród nich pograniczne i wewnętrzne. Różnica w tym podziale polegała na dodaniu dla dowódcy okręgu pogranicznego dodatkowych prerogatyw cywilnych, tj. dzierżył on najwyższą władzę cywilną i tytułował się generał-gubernatorem. Natomiast w wewnętrznych okręgach dany dowódca dowodził tylko podległym mu wojskiem. W przypadku wybuchu wojny, czy raczej zarządzonej wcześniej mobilizacji, dany okręg wojskowy przeistaczał się w armię, z pełnymi strukturami organizacyjnymi.

Warszawski Okręg Wojskowy (WOW) został utworzony, jako jeden z pierwszych tj. w 1862 r. Obejmował on swoim obszarem, ziemie całego Królestwa Polskiego, czyli pięć istniejących wówczas guberni, tj.
kieleckiej, radomskiej, lubelskiej, łomżyńskiej i suwalskiej, oraz twierdzę Brześć Litewski znajdującą się jednak w guberni grodzieńskiej.
Po reformie administracyjnej z roku 1866, liczba guberni zwiększyła się do 10, tj. dołączyły do poprzednich: kaliska, piotrkowska, siedlecka, warszawska oraz płocka.

W następnych latach WOW ulegał jeszcze kilkakrotnie zmianom administracyjnym, tj. np. w 1875 r. odłączono od niego gubernię suwalską i powiat szczuczyński należący do guberni łomżyńskiej, które to następnie przyłączono do Wileńskiego Okręgu Wojskowego.
Z kolei w 1894 roku do Warszawskiego Okręgu Wojskowego, przyłączono siedem powiatów z guberni grodzieńskiej, oraz dwa z guberni wołyńskiej. Powrócił również powiat szczuczyński zabrany w 1875 r.

Ostatnie zmiany „terenowe” jakie zaszły przed pierwszą wojną, miały miejsce w 1912 roku, kiedy to zlikwidowano gubernię siedlecką, a jej obszary przyłączono do guberni lubelskiej i nowo powstałej chełmskiej.

W latach 80. XIX wieku w WOW stacjonowały cztery korpusy armijne (tj. ogólno wojskowe), tj. V, VI, XV KA ze sztabami w Warszawie, XIV KA ze sztabem w Lublinie, oraz część Korpusu Gwardii z siedzibą w Warszawie. W ich skład wchodziły m.in. następujące jednostki:

V KA: 7.DP, 10.DP, 5.DK, 7. i 10.BA;
VI KA: 4.DP, 6.DP, 6.DK, 4. i 6.BA;
XIV KA: 17.DP, 18.DP, 14.DK, 17. i 18.BA;
XV KA: 2.DP, 8.DP, 15.DK, 2. i 8.BA

Dodatkowo w okręgu stacjonowały oddziały nie wchodzące w skład korpusów armijnych tj. 1. i 2. Brygada Strzelców, 43 i 44 Rezerwowe Brygady Piechoty, 8. Brygada Lokalna oraz kilka innych.

Liczebność armii rosyjskiej w owym okresie sukcesywnie wzrastała.
W 1879 r. było to już ok. 894.094 żołnierzy oraz 39.414 generałów i oficerów niższych rang.
W 1894 r., liczba wzrosła do ok. 940.413 żołnierzy oraz 35.500 generałów i oficerów.

Warszawski Okręg Wojskowy również się rozrastał.
W 1879 r. znajdowało się w nim 116 tys. żołnierzy
W 1894 r. prawie 200 tys.

Dla pewnego ekstremum podam szczyt ilości wojska w 1912/1914 r.:

W 1912 na obszarze WOW stacjonowało 5 Korpusów Armijnych (tj. Ogólno wojskowych) tj.
VI KA: 4.DP, 16.DP, 4.DK, 4. i 16.BA;
XIV KA: 17.DP, 18.DP, 7.DK, 1.Dońska Dywizja Kozaków, 17. i 18.BA;
XV KA: 6.DP, 8.DP, 6.DK, 6. i 8. BA;
XIX KA: 3.DP Gw., 38.DP, BK Gw., 18.DK, 3.BA Gw., 38.BA;
XXIII: 2.DP, 1. i 2. BS, 14.DK, 2.BA;

W 1914 roku w WOW służyło 5705 oficerów, natomiast szacunkowe dane mówią o 240.000-250.000 żołnierzy. Na przełomie czerwca i lipca 1914 liczba ta wzrosła i mogła osiągnąć nawet 500 tys. żołnierzy w wyniku ogłoszonej mobilizacji.

I teraz po tak skrótowym opisie, przechodzę do opisu garnizonu Częstochowskiego

Otóż 2. Brygada Strzelców była najdłużej związana z Częstochową.

Ale o tym, jak i o reszcie niebawem..

Pozdr.
B.